De naschokken van de aardbeving
Campi, 15 september 2016
Wat een heftige ervaring om de naschokken mee te maken van de aardbeving in mijn dorpje Campi di Norcia in Umbrie. Hemelsbreed ligt het vlakbij het ingestorte Accumuli en Amatrice. Wat ben ik blij als ik mijn geliefde vallei binnenrijd en het dorpje ongeschonden in de zon zie liggen. Het bevestigt de berichten: in de omgeving van Norcia is veel geleerd van de schade die de vorige aardbevingen in 1979 en 1997 in dit gebied hebben aangericht. Sindsdien is er veel beter en aardbevingsbestendiger gebouwd. Daardoor zijn er nauwelijks huizen ingestort en zijn er geen gewonden of doden gevallen.
Maar als ik aankom in Campi ervaar ik iets anders. Ondanks het geluksgevoel dat iedereen nog leeft, zit de angst er goed in. Er is wel degelijk veel schade aan huizen, kerken en wegen. Zes dagen na de zwaarste beving is het nu. En nog steeds zitten de bewoners van Campi in bedrukte stemming op het pleintje voor het centrale ontmoetingspunt van ons dorp. De angst is zichtbaar in ieders ogen en de stemming is ongewoon bedrukt. Bijna niemand durft thuis te slapen vanwege de kans op nieuwe bevingen en instortgevaar. Het nieuw gebouwde gemeenschapshuis is in gebruik als slaapzaal en in het open veld bieden tenten een veilig toevluchtsoord voor de overige bewoners.
Op weg naar mijn huis om te zien wat de schade daar is, kom ik buurman Delfino tegen met zijn honden. Juist op dat moment vindt er een nieuwe flinke beving plaats. De aarde schudt, trilt en gromt als een dier. Doodeng om zo de grond onder je voeten te voelen bewegen. De reactie van Delfino’s honden versterken dat nog. Ze raken van slag en rennen onrustig heen en weer tot het stil wordt. Oorverdovend stil. Na een paar keer diep zuchten ga ik in het bovendorp Campi Vecchio kijken waar mijn huis staat. Ik zie dat een deel van de muur en straat boven en onder mijn tuin is ingestort. In huis zijn er scheuren in de muren en op de bovenste verdieping die de meeste klappen heeft opgevangen ook in het plafond.
Na een nacht in het benedendorp met enkele uren slapen en verder waken tijdens de hevige naschokken om 2.30, 3.30 en 6.00 uur bezoek ik Norcia. Terwijl de Nederlandse pers over Norcia schrijft dat hier nauwelijks iets aan de hand is, zie ik een totaal ontwricht stadje. Ook hier durft bijna niemand zijn huis in vanwege de zware nabevingen en de bewoners slapen al dagen in auto’s en in de sporthal. Ook de monniken die leven in het klooster achter de S. Benedetto hebben hun heil buiten de muren gezocht in tenten. Hun kerk is deels ingestort en tien van hun cellen zijn te gevaarlijk om te verblijven. In het haastig ingerichte crisiscentrum, registreer ik met een kleine tweeduizend andere bewoners de schade aan huis en weg. Ook informeer ik naar de toestand in Castelluccio, de Piano Grande en de weg erheen. De weg blijkt afgesloten vanwege verzakkingen en ook in Castelluccio is veel schade. Na afloop loop ik Norcia in: de muren, poorten en kerken van het stadje zijn met rood-wit plastic lint afgezet en het is er grimmiger en stiller dan ik het ooit heb gezien.
Vijf dagen later komen de deelnemers van de reis U-turn in Umbrie aan. Een deel van het programma zou vlakbij Norcia en in de Piano Grande plaatsvinden. In de slapeloze uren van de eerste nacht besef ik dat het niet veilig en wenselijk is om ons programma hier nu door te laten gaan. Deze bezinningsreis vraagt om de sfeer, stilte en ongerepte schoonheid die deze vallei gewoonlijk tekent. Hoe graag de mensen met wie we werken weer de gewone dagelijkse gang op willen pakken, het is te vroeg om nu in Norcia te verblijven. We besluiten het programma te verplaatsen naar de omgeving van Assisi en de Monte Subasio. Ironisch genoeg maken we nu ook met de organisatie van de reis genaamd U-turn een verrassende ommekeer. Na een paar dagen flink aanpoten, kan ik de reizigers berichten en groen licht geven voor deze alternatieve reis. Het is met behulp van mijn waardevolle netwerk hier gelukt om zelfs op deze korte termijn nog sfeervolle agriturismi te vinden en nieuwe wandelingen uit te zetten op de flank en op de top van de Monte Subasio. Inmiddels hebben we een intense inspirerende U-turn in Umbrie achter de rug op sfeervolle locaties die vragen om een blijvende plek in ons programma.
Nu ben ik al weer een paar dagen terug in Campi. Ik slaap inmiddels in mijn eigen huis en in Norcia begint het gewone leven schoorvoetend weer op gang te komen. Vandaag op het land geholpen met het oogsten van de hazelnoten en de eerste druiven. Maar nog steeds zijn er voortdurend nabevingen, die je voelt in je hele lijf en na voelt trillen in huis. Dat schijnt nog maanden te kunnen duren. Het is een vreemd contrast: de oorverdovende stilte en het goede leven hier dat zo’n grote kwaliteit heeft, afgewisseld met dit zachte brullen van de aarde dat alles op zijn grondvesten doet schudden. Ik werk hier met Benedictus als inspiratiebron. Hij is hier geboren en pleit in zijn Regel voor monniken voor het bouwen van je huis op de rots, voor een stevig fundament en voor stabilitas. De betekenis van die woorden krijgt deze weken ineens een heel andere lading.
